Kaart (cartografie) - Nevele

Nevele is een plaats in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Deinze. Het ligt in het zuiden van het Meetjesland.

De oudste geschreven vermelding van Nevele luidt Niviala (eind 9e eeuw in een kopie van 941). In deze naam schuilt naar alle waarschijnlijkheid het Keltische nevia-ialo wat "nieuwland", of "nieuw ontgonnen land" betekent.

Hoewel archeologische vondsten wijzen op voorhistorische en Gallo-Romeinse bewoning, was Nevele vooral vanaf de middeleeuwen van belang.

Het Land van Nevele was toen een van de belangrijkste heerlijkheden van de kasselrij Oudburg in het graafschap Vlaanderen. Het bestond toen uit verschillende dorpen en werd bestuurd door de heren van Nevele. De hoofdplaats van Het Land van Nevele was het dorp Nevele zelf dat het statuut had van stad en vrijheid. Dit leidt men af uit het oudst bewaarde zegel van Nevele van 21 juni 1316. De tekst luidt als volgt (vertaling): "zegel van de schepenen van de stad Nevele in Vlaanderen". Nevele was dus in de tijd van de Guldensporenslag al een stadje, wat wijst op vroege handelsactiviteiten.

De heer van Nevele woonde in de 11e - 12e eeuw in het centrum van Nevele in een omwald versterkt kasteel in de buurt van de kerk. Door oorlogsgeweld tijdens de Slag bij Nevele op 13 mei 1381 werden het kasteel, de kerk en de meeste huizen van Nevele vernield. De heer van Nevele nam daarna zijn intrek in het Kasteel van Ooidonk in Bachte-Maria-Leerne. In 1452 had er opnieuw een veldslag plaats. Het oude kasteel werd in 1488-1489 volledig gesloopt, op de woontoren (donjon) na. Van deze woontoren staan nu nog twee muren overeind (Cyriel Buyssestraat 6).

Tijdens de godsdienstoorlogen in de 16e eeuw hadden Nevele en omgeving sterk te lijden onder plunderingen en Beeldenstorm. De bekendste heer van Nevele en graaf van Hoorne, Filips van Montmorency, werd samen met graaf van Egmont als gevolg van deze strijd onthoofd in Brussel in 1568. De heerlijkheid Nevele werd verbeurd verklaard en Nevele heeft zich met moeite van deze slagen kunnen herstellen.

Pas in de 18e eeuw was er een verbetering merkbaar, maar de 19e eeuw werd weer gekenmerkt door economisch verval. Van belang was echter de aanleg van het Schipdonkkanaal, dat in 1847 gegraven werd. Enkele fabriekjes ontstonden echter, zoals brouwerijen, fabrieken voor aardappelmeel en stijfsel, en de cichoreifabriek Buysse-Loveling.

Beide wereldoorlogen in de 20e eeuw richtten veel schade aan in het dorp.

Op 1 januari 1977 werden de gemeenten Hansbeke, Landegem, Merendree, Poesele en Vosselare bij Nevele gevoegd. Tussen 1977 en 2019 bestond de toenmalige gemeente Nevele uit 6 deelgemeenten waarbij Nevele de hoofdplaats was. Op 1 januari 2019 fusioneerde Nevele met Deinze.